Tiếng Việt: TỪ HÁN VIỆT
I. Đơn vị cấu tạo từ Hán Việt:
Các em tự đọc , tự nghiên cứu. cần tập trung tìm hiểu các ý tron phần ghi nhớ.
II. Từ ghép Hán Việt:
1. VD: sgk/70
1. Sơn hà, xâm phạm, giang sơn: Từ ghép đẳng lập.
2. a ái quốc Từ ghép chính phụ .Yếu tố
thủ môn, chính đứng trước,
chiến thắng yếu tố phụ đứng sau
-> Trật tự giống từ ghép thuần Việt.
b. thiên thư Từ ghép chính Phụ có yếu tố
thạch ma phụ đứng trước, yếu tố
tái phạm chính đứng sau
-> Trật tự khác từ ghép thuần Việt.
2. Ghi nhớ : sgk /70
III. Luyện tập:
Bài 1:
- Hoa 1: chỉ cơ quan sinh sản của cây
Hoa 2: phồn hoa, bóng bẩy
- Phi 1: bay
Phi 2: trái với lẽ phải, trái với pháp luật
Phi 3: vợ thứ của vua, xếp dưới hoàng hậu
- Tham 1: ham muốn
Tham 2: dự vào, tham dự vào
- Gia 1: nhà( có 4 yếu tố Hán Việt là nhà: thất, gia, trạch, ốc)
- Gia 2: thêm vào
TỪ HÁN VIỆT (Tiếp theo)
I. Sử dụng từ HV:
1.Sử dụng từ HV để tạo sắc thái biểu cảm:
⃰ VD a: sgk/81,82
+Phụ nữ: đàn bà->trang trọng
+Từ trần: chết ; mai táng: chôn ->thể hiện thái độ tôn kính.
+Tử thi: xác chết ->tạo sắc thái tao nhã, tránh gây cảm giác ghê sợ.
⃰VD b: sgk/82
+Kinh đô: nơi đóng đô của nhà vua
+Yết kiến: gặp gỡ người bề trên với tư cách là khách.
+Trẫm, bệ hạ, thần: từ dùng để xưng hô trong XHPK
->Tạo sắc thái cổ, phù hợp với bầu không khí XH xưa
⃰ Ghi nhớ : sgk /82
2. Không nên lạm dụng từ Hán Việt:
⃰ VD: sgk/82
- Câu sau diễn đạt hay hơn- vì nó phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
→Dùng không đúng, không cần thiết. Nó làm câu văn kém trong sáng và không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
=>Không nên lạm dụng từ hán việt làm cho lời ăn tiếng nói thiếu tự nhiên, thiếu trong sáng.
3. Ghi nhớ: sgk/83.
II. Luyện tập
Bài 1: (83)
Bài 2: (83)
- Vì từ Hán Việt mang sắc thái trang trọng.
- VD: Hoàng Thanh Vân, Hoàng Long, Hải Dương, Trường Sơn, Cửu Long => mang sắc thái trang trọng.
Bài 3: (84)
- Giảng hoà, cầu thân, hoà hiếu, nhan sắc tuyệt trần.
Tập làm văn: TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BIỂU CẢM
I. Nhu cầu biểu cảm và văn biểu cảm:
1. Nhu cầu biểu cảm của con người
* VD 1: 2 câu ca dao sgk /71
- Câu 1: thổ lộ tình cảm thương cảm, xót xa cho những cảnh đời oan trái.
- Câu 2: thể hiện cảm xúc vui sướng, hạnh phúc như chẽn lúa đòng đòng phơi mình tự do dưới ánh nắng ban mai.
- Văn biểu cảm: là văn bản viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc...
- Các thể loại văn biểu cảm: thư, thơ, văn.
2. Đặc điểm chung của văn biểu cảm:
*VD 2: 2 đoạn văn sgk / 72
- Đoạn1 : biểu hiện nỗi nhớ bạn và nhắc lại những kỉ niệm xưa.
- Đoạn 2 : biểu hiện tình cảm gắn bó với quê hương, đất nước.
=> là những tình cảm đẹp thấm nhuần tư tưởng nhân văn
- Đoạn 1: là biểu cảm trực tiếp
-> người viết gọi tên đối tượng biểu cảm, nói thẳng tình cảm của mình (cách này thường gặp trong thư từ, nhật kí, văn chính luận)
- Đoạn 2 : là biểu cảm gián tiếp-> tác giả không nói trực tiếp mà gián tiếp thể hiện tình yêu quê hương đất nước (đây là cách biểu cảm thường gặp trong tác phẩm văn học).
- Đoạn 1: Thương nhớ ôi, xiết bao mong nhớ, các KN.
- Đoạn 2: là chuỗi hình ảnh và liên tưởng.
3. Ghi nhớ: sgk/73
II. Luyện tập:
Bài 1:
- Đoạn b: là biểu cảm vì nhà văn đã biến hoa hải đường thành tình cảm.
- Nội dung biểu cảm của đoạn văn:
+ Hải đường rộ lên hàng trăm đoá hoa ở đầu cành phơi phới như 1 lời chào hạnh phúc.
+ Hải đường có màu đỏ thắm rất quí, hân hoan, say đắm.
+ Hoa hải đường rực rỡ, nồng nàn nhưng không có vẻ gì là yểu điệu thục nữ, cánh hoa khum khum như muốn phong lại cái nụ cười má lúm đồng tiền.
==========================================
Tập làm văn: ĐẶC ĐIỂM CỦA VĂN BẢN BIỂU CẢM
I- Tìm hiểu đặc điểm của văn bản biểu cảm:
1- VD: Bài văn: Tấm gương sgk/84,85
- Trung thực, khách quan, ghét thói xu nịnh, dối trá.
- Giúp con người thấy được sự thật có thể đó là sự thật đau buồn, cay đắng.
* Nhằm biểu đạt tình cảm:
- Biểu dương người trung thực.
- Phê phán kẻ dối trá.
=> Mỗi bài văn biểu cảm tập trung biểu đạt 1 tình cảm chủ yếu.
=> Để biểu đạt tình cảm ấy, người viết có thể chọn hình ảnh có ý nghĩa ẩn dụ, tượng trưng để gửi gắm tình cảm...
Bố cục: 3 phần
- MB (Đ1): Nêu phẩm chất của tấm gương
- TB: Nói về đức tính của tấm gương.
- KB (đoạn cuối): Khẳng định lại phẩm chất của tấm gương.
=> Bài văn biểu cảm thường có bố cục 3 phần như mọi bài văn khác.
-Tình cảm và sự đánh giá của tác giả rõ ràng chân thực, không thể bác bỏ. Hình ảnh tấm gương có sức khêu gợi, tạo nên giá trị của bài văn.
=> Tình cảm trong bài phải rõ ràng, trong sáng, chân thực thì bài văn biểu cảm mới có giá trị.
- Thể hiện tình cảm cô đơn, cầu mong sự giúp đỡ và cảm thông -> biểu hiện trực tiếp (tiếng kêu, lời than, câu hỏi biểu cảm)
2.Ghi nhớ: sgk /86
II .Luyện tập:
Bài văn: Hoa học trò.
a- Thể hiện tình cảm buồn nhớ khi xa trường, xa bạn lúc nghỉ hè.
- Mượn hình ảnh hoa phượng để biểu đạt tình cảm. Hoa phượng là hình ảnh ẩn dụ tượng trưng.
- Hoa phượng là hoa học trò vì hoa phượng gắn bó với sân trường, với học sinh, với những ngày hè chia tay nhớ nhung da diết.
b- Mạch ý của bài văn chính là sắc đỏ của hoa phượng cháy lên trong nỗi buồn nhớ của học trò lúc chia tay.
c- Dùng hoa phượng để nói lên lòng người là biểu cảm gián tiếp.
Tập làm văn :
ĐỀ VĂN BIỂU CẢM VÀ CÁCH LÀM BÀI VĂN BIỂU CẢM
I. Đề văn biểu cảm và các bước làm bài văn biểu cảm :
1- Đề văn biểu cảm : sgk/87,88
=> Đề văn biểu cảm bao giờ cũng nêu ra đối tượng biểu cảm và định hướng tình cảm cho bài văn.
2- Các bước làm bài văn biểu cảm :
Đề bài : cảm nghĩ về nụ cười của mẹ
a, Tìm hiểu đề và tìm ý
- Đối tượng biểu cảm : nụ cười của mẹ
b, Lập dàn ý:
* MB: Nêu cảm xúc đối với nụ cười của mẹ. Nụ cười ấm lòng.
* TB : Nêu những biểu hiện, sắc thái nụ cười của mẹ.
- Nụ cười vui thương yêu
- Nụ cười khuyến khích
- Nụ cười an ủi.
- Những khi vắng nụ cười của mẹ
* KB: Lòng yêu thương và kính trọng mẹ
c, Viết bài:
d, Sửa bài:
⃰ Ghi nhớ : sgk/88
II. Luyện tập
a, Bài văn biểu đạt tình cảm tự hào và yêu tha thiết quê hương.
- Nhan đề: quê hương An Giang
- Đề văn: cảm nghĩ về quê hương
b, Dàn bài:
* MB: GT tình yêu quê hương An Giang
* TB: Biểu hiện tình yêu mến quê hương
- Tình yêu quê từ thủa bé
- Tình yêu quê hương trong chiến đấu và những tấm gương yêu nước
* KB: Tình yêu quê hương với nhận thức của người từng trải, trưởng thành.
c, Phương thức biểu cảm : Vừa biểu cảm trực tiếp nỗi lòng mình vừa biểu cảm gián tiếp khi nói đến thiên nhiên tươi đẹp và con người anh hùng của quê hương.
=========================================